Vespers Rachmaninoff-Litouwen

22 november 2015 - Schagen, Christoforuskerk

29 november 2015 - De Rijp, Grote kerk

Toelichting

Hoog tijd om Litouwse muziek in de schijnwerpers te plaatsen, vond Zana Naidionova. Zij komt uit Litouwen, maar woont al jaren in Nederland waar zij haar studie zang, orgel en koordirectie heeft afgerond. Bovendien zingt zij in Sine Nomine.

Muziek, musici of componisten uit Litouwen zijn bij ons niet erg bekend. Dit in tegenstelling tot de twee andere Baltische staten Letland en Estland waar wereldberoemde muzikale talenten vandaan komen. Dirigent Mariss Jansons is een Let en natuurlijk kent iedereen Arvo Pärt, de befaamde componist uit Estland. Dankzij koorlid Zana Naidionova kwam Sine Nomine in contact met onbekende mooie Litouwse muziek en vanwege haar inspanningen komt componist en dirigent Laurynas Vakaris Lopas met een aantal zangers uit Litouwen naar Nederland. Samen met Sine Nomine doen zij mee op 22 november in Schagen. Samen met Paul Valk zal Lopas een gedeelte van dit concert dirigeren, waaronder een eigen compositie.

De concerten beginnen met muziek van Litouwse componisten. Componist Juozas Naujalis (1869 - 1934) wordt wel de aartsvader van de Litouwse muziek genoemd en van hem zingt het koor vier motetten voor de passietijd, geschreven in een aangename, klassieke sfeer.

Heel anders klinkt O salutaris hostia van Vytautas Miškinis (1954). De eerste maten zijn rustig en harmonisch, dan lijkt er een kakofonie te ontstaan, iedereen zingt door elkaar. Toch eindigt het stuk in alle rust, zoals het begonnen is.

Tijdens het concert op 22 november in Schagen zingen de zangers uit Litouwen onder leiding van Lopas een aantal Litouwse volksliederen over verdriet om verlies, over verleiding en verliefdheid, over de natuur en over het moederland.

In De Rijp op 29 november zijn de Litouwse gasten weer naar huis en zingt Zana Naidionova in hun plaats Love song and parting van Mindaugas Urbaitis (1952), een modern solostuk voor sopraan en tape-delay system. Ze zingt dan als het ware een duet met zichzelf.

Missa brevis quasi grigalis van Laurynas Vakaris Lopas laat veel tegenstellingen horen. We horen flarden gregoriaanse muziek, rustige harmonieën, jubelende Hosanna’s, spannende dissonanten en ingewikkelde ritmische patronen. In Schagen zal Lopas zijn werk zelf dirigeren.

Het gedeelte na de pauze is ingeruimd voor 10 delen uit de beroemde Vespers van Sergei Rachmaninoff, een Russisch werk voor koor a capella. Eigenlijk heet dit werk Opus 37 of Nachtvigilie, nachtwake voorafgaand aan een religieuze feestdag. Voor het koor een feest om dit grootse werk te zingen, maar de eisen die dit werk aan een koor in kleine bezetting en aan de dirigent stelt zijn heel hoog. De Vespers vragen een zeer grote stemomvang en vocaaltechnisch wordt er heel wat van de zangers verwacht omdat de partijen vaak gediviseerd zijn, lange melodische lijnen hebben en een sterk wisselende dynamiek laten zien.Bovendien zingt het koor alles in het Russisch! Rachmaninoff werkt in deze compositie met eeuwenoude melodieën, stijlen en gevestigde harmonische wetten, maar door zijn eigen interpretatie en bewerking van deze traditionele waarden creëerde hij een van de grootste composities uit de Russische koortraditie.